Κάλλιστος Αγγελικούδης:

Κάλλιστος Αγγελικούδης: "Στο χωρίο· «Είπε ο Θεός στον Αβραάμ, "φύγε από την πατρίδα σου"», και περί θεωρίας."

24. «Είπε ο Θεός στον Αβραάμ (δηλαδή στον "περάτη")· "Φύγε από την πατρίδα σου και από τους συγγενείς σου και από το πατρικό σου σπίτι, και πήγαινε σε γη που θα σου δείξω, γη όπου ρέει μέλι και γάλα"»(Γέν. 12, 1). Λέει και τώρα ο Θεός με υψηλότερο νόημα στο νου που έγινε περάτης και διαβαίνει από τα αισθητά στα νοητά: «Εγκατάλειψε την αίσθησή σου και όλα τα αισθητά και γενικά όλο τον ορατό κόσμο, και έλα σε γη που θα σου δείξω». 

Αυτό μοιάζει κάπως μ' εκείνο που λέει ο Κύριος(Μάρκ. 10, 21): «Πούλησε τα υπάρχοντά σου και δώσε τα στους φτωχούς και πάρε το σταυρό σου, δηλαδή σταυρώσου για την αίσθηση και τα αισθητά και όλο τον κόσμο, και έλα ακολούθησέ με καθώς ανεβαίνω προς τον Πατέρα, όχι βέβαια χωρίς το ηγεμονικό Πνεύμα». Γιατί εκεί λέει «είπε ο Θεός στον Άβραμ», είπε δηλαδή ο Πατέρας μέσω του Λόγου, ήγουν του Υιού. Και παρακάτω λέει: «Κι έλα σε γη που θα σου δείξω». Αλλά συνήθως δείχνει κανείς με το δάχτυλο. Και δάκτυλος Θεού ονομάζεται το Πνεύμα του Θεού, σύμφωνα με το στίχο: «Αν εγώ βγάζω τα δαιμόνια με δάκτυλο Θεού»(Λουκ. 11, 20), που αλλού το λέει «με Πνεύμα Θεού»(Ματθ. 12, 28). 

Έτσι έλεγαν και οι σοφοί των Αιγυπτίων: «Τούτο είναι δάκτυλος Θεού»(Έξ. 8, 25), αποκαλώντας έτσι την πνευματική ενέργεια. «Σε γη που θα σου δείξω»· σαν να έλεγε, σε γη όπου θα σε οδηγήσω με το Λόγο και το Πνεύμα μου. «Σε γη όπου ρέει μέλι και γάλα»· αυτή είναι η κατανόηση και ορθή επίγνωση του Θεού, στην οποία δεν μπορεί να φτάσει ο νους με άλλο τρόπο, αν δε φωταγωγείται και δεν καταυγάζεται από την έλλαμψη του ζωοποιού Πνεύματος, η οποία έρχεται γαλήνια μέσω του Υιού. Επειδή όταν ο νους εθιστεί στην υπέρβαση των κακών με τη στροφή του στα νοητά, ο φιλάνθρωπος Θεός τον έλκει για να περάσει αντίπερα σαν άλλο Άβραμ, από τα αισθητά στα νοητά κι ακόμα παραπέρα, όπου υπάρχει μονοειδής eνατένιση και θεωρία της τρισυπόστατης Θεότητας, και αυτό βέβαια ο Θεός το κάνει με την τριαδική ενέργεια και δύναμη της θείας Μοναρχίας. 

Γιατί Αυτός κυρίως, ο Θεός και Πατέρας, είναι η Γη της επαγγελίας που θα κληρονομήσουν οι πράοι καθώς και οι ευθείς στην καρδιά, όπως έχομε υπόσχεση από το Άγιο Πνεύμα(Ματθ. 5, 5)· και θα γίνουν κληρονόμοι αν αγωνίζονται με ελπίδα. Αυτή η Γη —ο Πατέρας— ρέει μέλι και γάλα, τα πρωινά δηλαδή Φώτα, τις δίδυμες Ακτίνες, τη ζωή και τρυφή και κάθαρση του κόσμου όλου. Γιατί ο Υιός που γεννήθηκε από τον Πατέρα και είναι αχώριστος από Αυτόν, θα μπορούσε κατά κάποιο τρόπο να ονομαστεί Μέλι, επειδή πήρε ανθρώπινο σώμα σαν άλλη κηρήθρα, και από την ενανθρώπησή Του αυτή γλυκαίνεται και ευφραίνεται με θαυμαστό τρόπο όλο το ανθρώπινο γένος με τις εξαίσιες —πώς να πει κανείς— διδασκαλίες και χάριτες και με τόσα άλλα αγαθά και αναρίθμητα καλά. 

Το Γάλα είναι το Άγιο Πνεύμα, που είναι μονοειδές, όχι γέννημα του Πατέρα αλλά εκπόρευμα, φωτολευκοειδές, και τρέφει με θεία τροφή τα λογικά όντα που είναι ακόμη νήπια, εισάγοντάς τα στη βασιλεία των ουρανών, όπως είπε ο Κύριος. Γη λοιπόν που ρέει μέλι και γάλα θεωρείται εύλογα ο Πατέρας και ο Υιός και το Άγιο Πνεύμα, στην οποία μεταφέρεται ο νους με την οδηγία και τη δύναμη και την ενέργεια της τρισυπόστατης Θεότητας. Όπως δηλαδή, κατά τον Παύλο, κανείς δεν μπορεί να πει Κύριο τον Ιησού, παρά μόνο με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος(Α΄ Κορ. 12, 3), έτσι μήτε ένας δεν μπορεί να συγκεντρώσει το νοητικό της ψυχής του προς την ενοειδή δόξα και μεγαλοπρέπεια της τριαδικής Μονάδος και να προσατενίσει σ' Αυτή, παρά με τη δύναμη και την ενέργεια και τη χάρη της Τριάδος, με την απόρριψη των αισθητών που υποπίπτουν στις αισθήσεις αλλά και των νοητών που θεωρούνται στη Γραφή και στα αισθητά, και την εγκατάλειψη των γηίνων. 

Γιατί έτσι βέβαια με το φως Σου, Κύριε, θα δούμε φως(Ψαλμ. 35, 10), δηλαδή με την ενιαία έλλαμψή Σου θα δούμε Εσένα, το Θεό, που φωτίζεις τις καρδιές μας και το νου. Και οπωσδήποτε αφού θεωρήσομε, θα μάθομε «τα σα εκ των σων», για να μη δικαιούται να καυχηθεί κανένας ότι πέτυχε κάτι μόνος του. Γι' αυτά μάλιστα κι εκείνος που ονομαζόταν πρωτύτερα Άβραμ, που σημαίνει τον περάτη, όταν έφυγε από την πατρίδα του μόλις άκουσε τη φωνή του Θεού, κι εγκατέλειψε όλα όπως διατάχθηκε και μετανάστευσε σε γη όπου ρέει μέλι και γάλα, μετονομάζεται Αβραάμ, δηλαδή «πατέρας πολλών εθνών». 

Έτσι και ο νους που έγινε άξιος να λέγεται «περάτης» επειδή από τα αισθητά και την αίσθηση και όλο τον κόσμο, με τη δύναμη και την ενέργεια της τρισυπόστατης Θεότητας, μετέθεσε τον εαυτό του προς την ενοειδή έλλαμψη και θεωρία και ενατένιση της Αγίας Τριάδος, και αυτός γίνεται πατέρας και πηγή «πολλών εθνών», δηλαδή κάποιων μεγάλων και πολλών ανέκφραστων και μυστικών εννοιών, και αποκαλύπτονται και γεννιούνται μέσα του εξαίσια πράγματα, με τα οποία, σαν πατέρας με τα παιδιά του, χαίρεται και τέρπεται και αγάλλεται και είναι γεμάτος με την εν Χριστώ ειρήνη.

-----------------------------------------------------

(πηγή: Φιλοκαλία των Ιερών Νηπτικών, μεταφρ. Αντώνιος Γαλίτης, εκδ. Το περιβόλι της Παναγίας, 1986, ε΄τόμος, σελ. 148).